Prasa wielkiego księstwa Litewskiego w II połowie XVIII wieku

Collection:
Mokslo publikacijos / Scientific publications
Document Type:
Knyga / Book
Language:
Lenkų kalba / Polish
Title:
Prasa wielkiego księstwa Litewskiego w II połowie XVIII wieku
Alternative Title:
Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės spauda XVIII amžiuje
Authors:
Jakubėnas, Regina
Publication Data:
Kraków : Collegium Columbinum, 2005.
Pages:
391 p
Notes:
Bibliografija.
Contents:
Wstęp — Prasa w Wielkim Księstwie Litewskim. Generalia — Początki prasy. Przywileje królewskie na poszczególne tytuły — „Wiadomości Literackie” — „Gazeta Grodzieńska” — Oprawa graficzna gazet — Czytelnicy — Nakład — Drukarnia — Księgarnia — Wymiana prasy i produkcji drukarskiej między Wilnem a Warszawą — Sprowadzanie gazet europejskich do Wilna — Wiadomości z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego — Życie publiczne i towarzyskie — Rocznice koronacji, imienin, urodzin króla Stanisława Augusta Poniatowskiego — Obchody rocznic królewskich po uchwaleniu Konstytucji 3 maja 1791 roku — Uroczystości dotyczące innych osób publicznych — Uroczystości religijne — Życie społeczne — Rzeczypospolita Pawłowska w relacjach prasowych — Sytuacje i ciekawostki, m.in. meteorologiczne — Sprawy kryminalne — Usługi i handel — Ogłoszenia o pracy i specjalistach — Gazety o funkcjonowaniu poczty litewskiej — Życie akademickie w Wilnie w świetle relacji prasowych — Inauguracja i zakończenie roku akademickiego — Poetyka i retorika — Teologia i filozofia — Nauki medyczne — Nauki fizyczne — Nauki matematyczne — Konkursy naukowe — Diligentiae — Relacje z obchodów uroczystości akademickich — Collegium Nobilium - powstanie, nauka oraz popisy uczniów — Oświata w innych miejscowościach Wielkiego Księstwa Litewskiego — Pijarzy — Seminarium diecezjalne — Komisja Edukacji Narodowej — Pierwszy okres działalności KEN w świetle prasy — Sprawy majątku pojezuickiego — Prasa o działalności księcia biskupa Ignacego Massalskiego w Komisji Edukacyjnej. Wizytacje szkół — Zagadnienia dotyczące wychowania dziewcząt — Szkoły w innych miejscowościach Wielkiego Księstwa Litewskiego — Działalność księdza Marcina Poczobuta-Odlanickiego i sprawa Królewskiego Obserwatorium Astronomicznego — Wiadomości z Korony —Wiadomości polityczne i dyplomatyczne — Oficjalne uroczystości dworskie — Wewnętrzne życie społeczne i polityczne Rzeczypospolitej — Sprawy życia gospodarczego — Uroczystości kościelne i z życia kościoła — Edukacja - przed powstaniem KEN i po 1773 roku — Informacje o życiu kulturalno-literackim — Wiadomości z pogranicza życia publicznego i działań artystycznych — Wiadomości astronomiczne oraz inne ciekawostki — Wiadomości ze świata — Wydarzenia polityczne — Sprawy gospodarcze i handlowe — Życie dworskie — Życie kulturalne i literackie — Opisy zjawisk przyrody — Wydarzenia w Stanach Zjednoczonych Ameryki — Sprawy Kościoła i religii — Nauka. Odkrycia i wynalazki — Obserwacje astronomiczne i inne eksperymenty — Podróże i odkrycia geograficzne — Obyczaje — Ciekawostki i sensacje — Podsumowanie — Bibliografia — Santrauka — Spis wydawnictw Collegium Columbinum.
Subject Category:
LT
Vilnius. Vilniaus kraštas (Vilnius region); Lietuva (Lithuania); Spauda / Press.
Summary / Abstract:

LTŠioje knygoje pristatomos Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės spaudos ištakos ir raida. Laikraščiai Lietuvoje pasirodė Stanislovo Augusto Poniatovskio valdymo metais. Chronologiškai apimamas daugiau kaip 30 metų laikotarpis (1760–1792), analizuojama penkių periodinių leidinių leidybos istorija ir turinys, šeštasis – Addytament (Priedas) – pasirodydavo specialiomis progomis. Lietuvoje leistų laikraščių pobūdį sunku vienareikšmiškai apibrėžti. Wiadomości literackie (Literatūrines naujienas) galima priskirti prie leidinių, publikavusių įdomybes (taip pat mokslinio ir paramokslinio pobūdžio). Kitų leidinių, ypač Gazety Wileńskie (Vilniaus laikraščių), negalima vienareikšmiškai apibūdinti. Knygoje tyrinėjami šie leidiniai: Kurier Litewski (1760–1763); Supplement do Gazet Wileńskich (1761 01 10–1792); Wiadomości literackie (1760 04 19–1763 09 10); Wiadomości Uprzywilejowane, Wiadomości Cudzoziemskie (1760–1764); Gazety Wileńskie (1764–1792 (1793?), per metus išeidavo 52 numeriai); Addytament do Gazet Wileńskich (pasirodydavo nereguliariai). Knygoje stengiamasi apibrėžti spaudos vaidmenį skleidžiant informaciją Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje, kiek įmanoma, nustatyti skaitytojų ratą, laikraščių leidėjus ir jų redakcinius tikslus, ištirti medžiagos pateikimą skaitytojams. Periodikos turinys analizuojamas įvertinant tai, kaip į Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės teritoriją, ypač sostinę Vilnių, skverbėsi Švietimo idėjos, kokią įtaką visuomenei ir gyventojų nuostatoms darė naujoji filosofija ir atskirų mokslo šakų raida, mokslo ir technikos pažanga.Reikšminiai žodžiai: Spauda; Laikraščiai; Žinios; Spaustuvės; Skaitytojai; Press; Newspapers; News; Printing-houses; Readers.

ENThe book presents the beginnings and development of print in the Grand Duchy of Lithuania. The first newspapers appeared in Lithuania during the reign of Stanislaw August Poniatowski. Chronologically, a time period, longer than thirty years (1760–1792) is covered, the history of publication and content of five periodicals is analyzed, the sixth – Addytament (the Addendum) – was published on special occasions. It is difficult to define the character of newspapers, published in Lithuania unambiguously. “Wiadomości Literackie” (Literary News) can be attributed to publications, which presented curiosities (also of scientific and paranormal character). Other publications, especially “Gazety Wileńskie” (“Vilnius Newspaper”) could not possibly be defined unambiguously. The book examines the following publications: “Kurier Litewski” (“Lithuanian Express”) (1760–1763); “Addytament do Gazet Wileńskich” (“Supplement to Vilnius Newspaper”) (10-01-1761–1792); “Wiadomości Literackie” (“Literary News”) (19-04-1760–10-09-1763); “Wiadomości Uprzywilejowane”, “Wiadomości Cudzoziemskie” (“Foreign News”) (1760–1764); “Gazety Wileńskie” (“Vilnius Newspaper”) (1764–1792 (1793?), 52 issues were published yearly; “Addytament do Gazet Wileńskich” (“Supplement to Vilnius Newspaper”) was not published regularly. The book makes attempts to define the role of print in dissemination of information in the Grand Duchy, identify the circle of readers, publishers and their aims and examine the provision of materials to the readers. The content of publications is analyzed by examination of the ways of coming of the ideas of the Enlightenment into the territory of the Grand Duchy, especially Vilnius and the influence of the new philosophy, development of individual branches of science and advancements of science and technologies on the society.

ISBN:
8389973081
Subject:
Literatūrologija / Literary Studies
Related Publications:
Permalink:
https://www.lituanistika.lt/content/1616
Updated:
2020-10-06 18:08:31
Metrics:
Views: 142
Export:
Download